installments of Namo Shetkari Yojana महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आणि आनंदाची बातमी समोर आली आहे. केंद्र सरकारच्या पीएम किसान योजनेचा 18वा हप्ता आणि राज्य सरकारच्या नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेचा 5वा हप्ता लवकरच शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांवर जमा होणार आहे. या दोन्ही योजनांमुळे राज्यातील लाखो शेतकरी कुटुंबांना आर्थिक लाभ मिळणार आहे.
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना (पीएम किसान)
पीएम किसान ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी फेब्रुवारी 2019 पासून अंमलात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देणे हा आहे. योजनेच्या नियमानुसार, पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी 6,000 रुपये तीन समान हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी 2,000 रुपये) त्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा केले जातात. installments of Namo Shetkari Yojana
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांचे आधार कार्ड त्यांच्या बँक खात्याशी लिंक असणे आवश्यक आहे. आतापर्यंत या योजनेअंतर्गत 17 हप्ते वितरित करण्यात आले आहेत. सतरावा हप्ता 18 जून 2024 रोजी शेतकऱ्यांच्या खात्यांवर जमा करण्यात आला. या 17 हप्त्यांमध्ये राज्यातील सुमारे 1.20 कोटी कुटुंबांना 32,000 कोटी रुपयांचा लाभ देण्यात आला आहे.
आता, या योजनेचा 18वा हप्ता वितरित करण्याची तयारी सुरू आहे. हा हप्ता 5 ऑक्टोबर 2024 रोजी सकाळी 11 वाजता वितरित केला जाणार आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते वाशीम जिल्ह्यातील मानोरा येथे आयोजित एका समारंभात हा हप्ता वितरित केला जाईल. या वितरणामुळे राज्यातील पात्र शेतकऱ्यांच्या खात्यावर 2,000 रुपये जमा होतील.
नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना
पीएम किसान योजनेच्या धर्तीवर, महाराष्ट्र राज्य सरकारने देखील शेतकऱ्यांना अतिरिक्त आर्थिक मदत देण्यासाठी ‘नमो शेतकरी महासन्मान निधी’ ही योजना सुरू केली आहे. ही योजना शिंदे-फडणवीस-पवार सरकारने राज्यातील शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी सुरू केली. या योजनेअंतर्गत राज्यातील पात्र शेतकऱ्यांना प्रतिवर्षी 6,000 रुपयांचा अतिरिक्त लाभ दिला जातो.
नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेचे आतापर्यंत चार हप्ते शेतकऱ्यांच्या खात्यांवर जमा करण्यात आले आहेत. आता, पीएम किसान योजनेच्या 18व्या हप्त्याच्या वितरणासोबतच या योजनेचा पाचवा हप्ताही वितरित केला जाणार आहे. महाराष्ट्र शासनाने 2023-24 आणि 2024-25 या आर्थिक वर्षांत एकूण चार हप्त्यांमध्ये 91.45 लाख शेतकरी कुटुंबांना 6,949.68 कोटी रुपयांचा लाभ दिला आहे. installments of Namo Shetkari Yojana
दुहेरी लाभ
पीएम किसान आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी या दोन्ही योजनांचा एकत्रित लाभ घेतल्यास, महाराष्ट्रातील पात्र शेतकऱ्यांना वार्षिक 12,000 रुपयांचे अतिरिक्त उत्पन्न मिळते. हे उत्पन्न शेतकऱ्यांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागवण्यास, शेतीसाठी आवश्यक साहित्य खरेदी करण्यास किंवा लहान गुंतवणूक करण्यास मदत करते.
या वितरणाच्या वेळी, पात्र शेतकऱ्यांच्या खात्यांवर एकूण 4,000 रुपये जमा होणार आहेत – पीएम किसान योजनेचे 2,000 रुपये आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेचे 2,000 रुपये. हा लाभ डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) पद्धतीने शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांवर थेट जमा केला जाईल.
लाभार्थी निवडीचे
या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही निकषांची पूर्तता करावी लागते:
- शेतकऱ्याचे नाव भूमी अभिलेखात नोंदवलेले असणे आवश्यक आहे.
- शेतकऱ्याचे आधार कार्ड त्याच्या बँक खात्याशी लिंक असणे गरजेचे आहे.
- शेतकऱ्याचे बँक खाते अद्ययावत असणे आवश्यक आहे.
- शेतकरी लहान किंवा सीमांत श्रेणीत असावा.
या निकषांची पूर्तता करणाऱ्या शेतकऱ्यांनाच या योजनांचा लाभ मिळू शकतो.
योजनांचा प्रभाव
पीएम किसान आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी या दोन्ही योजनांमुळे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या जीवनमानावर सकारात्मक प्रभाव पडला आहे. या योजनांमुळे शेतकऱ्यांना मिळणारे हे अतिरिक्त उत्पन्न त्यांच्या आर्थिक स्थिरतेला हातभार लावते. शेतकरी या पैशांचा वापर विविध प्रकारे करू शकतात:
- दैनंदिन खर्च भागवणे: या उत्पन्नामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या कुटुंबाच्या रोजच्या गरजा भागवण्यास मदत होते.
- शेती खर्च: बियाणे, खते, कीटकनाशके यांसारख्या शेतीसाठी आवश्यक वस्तू खरेदी करण्यासाठी हा निधी वापरला जाऊ शकतो.
- शेती उपकरणे: लहान शेती उपकरणे खरेदी करण्यासाठी किंवा जुन्या उपकरणांची दुरुस्ती करण्यासाठी या पैशांचा उपयोग होऊ शकतो.
- शिक्षण: शेतकरी त्यांच्या मुलांच्या शिक्षणासाठी या निधीचा काही भाग वापरू शकतात.
- आरोग्य खर्च: अनपेक्षित वैद्यकीय खर्च भागवण्यासाठी हा निधी उपयोगी पडू शकतो.
- कर्जमुक्ती: काही शेतकरी या पैशांचा वापर त्यांच्या लहान कर्जांची परतफेड करण्यासाठी करू शकतात.
- लघु गुंतवणूक: भविष्यातील गरजांसाठी काही रक्कम बचत किंवा गुंतवणूक करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते.
या योजना शेतकऱ्यांसाठी लाभदायक असल्या तरी त्यांच्या अंमलबजावणीत काही आव्हाने आहेत:
- लाभार्थींची निवड: योग्य लाभार्थींची निवड करणे हे एक मोठे आव्हान आहे. अनेकदा खऱ्या गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत या योजनांचा लाभ पोहोचत नाही.
- डेटा अद्यतनीकरण: शेतकऱ्यांची माहिती नियमितपणे अद्यतनित करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून योग्य व्यक्तींना लाभ मिळेल.
- डिजिटल साक्षरता: बऱ्याच शेतकऱ्यांना डिजिटल व्यवहारांबद्दल पुरेसे ज्ञान नसल्याने, त्यांना या योजनांचा लाभ घेण्यात अडचणी येतात.
- बँकिंग पायाभूत सुविधा: ग्रामीण भागात पुरेशी बँकिंग सुविधा नसल्याने, काही शेतकऱ्यांना या योजनांचा लाभ घेण्यात अडथळे येतात.
या आव्हानांवर मात करण्यासाठी, सरकारने पुढील पावले उचलणे गरजेचे आहे:
- जागरूकता मोहीम: ग्रामीण भागात या योजनांबद्दल अधिक जागरूकता निर्माण करणे आवश्यक आहे.
- डिजिटल प्रशिक्षण: शेतकऱ्यांना डिजिटल व्यवहार आणि ऑनलाइन बँकिंगबद्दल प्रशिक्षण देणे महत्त्वाचे आहे.
- पायाभूत सुविधांचा विकास: ग्रामीण भागात बँकिंग आणि इंटरनेट सुविधा वाढवणे गरजेचे आहे.
- नियमित पडताळणी: लाभार्थींची यादी नियमितपणे अद्यतनित करणे आणि त्यांची पडताळणी करणे आवश्यक आहे.
पीएम किसान आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी या योजना महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आर्थिक आधार ठरल्या आहेत. या योजनांमुळे लाखो शेतकरी कुटुंबांना दरवर्षी 12,000 रुपयांचे अतिरिक्त उत्पन्न मिळते